تاریخچه حکومت های شیعی در هند/علل نابودی تیموریان سده هجدهم

حمید اسدی-خبرنگار تحریریه جوان قدس : امپراتوری تیموریان در هند ، صفویان در ایران و همچنین عثمانی سه امپراتوری بزرگی بودند ، که در سده شانزدهم میلادی هرکدام داعیه دار و پرچمدار اسلام بر اساس مذهب شیعه و یا سنی بوده اند . بیشتر نقاط جهان اسلام در سده هجدهم میلادی شاهد آشفتگی های نظام سیاسی و پیدایش دولت های جانشینی بود که ریشه این کشمکش ها به دو قرن قبل برمی گردد .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امپراتوری عثمانی در مواجهه با دولت های اروپایی با توالی و تناوب شکست های نظامی را دریافت می کرد . همین موضوع در خاک عثمانی باعث ایجاد نشانه های از استقلال مناطقی ، همچون مصر و عراق در نیمه سده هجدهم شده بود .

در ایران نیز قبایل افغان به سپاه صفویان یورش می بردند و به آنها شکست هایی را تحمیل می کردند . این شکست ها نادر شاه افشار را بر آن داشت تا برای جبران شکست ها و پایان دادن به هرج و مرج ها به مهاجمان حمله برد که در نهایت ایران را دوباره متحد ، و عراق عثمانی را ضمیمه خاک ایران کرد و حتی تا هند نیز لشکرکشی انجام داد .

دلایل تضعیف و فروپاشی تیموریان

یورش نادرشاه افشار به دهلی هند مرکز حکومت تیموریان باعث تضعیف بیش از پیش این حکومت شد و به نحوی بود که هرگز قدرت سیاسی گذشته اش را بازنیافت . تضعیف حکومت تیموریان سنی مذهب هند به چند دلیل می باشد . یورش نادرشاه افشار به هند که پیش تر به آن اشاره شد ، تهاجم قبایل افغان به مناطقی از هند ، حمله سپاهیان ماراتای به جنوب هند و هجوم کمپانی هند شرقی از جمله مهم ترین دلایلی هستند که باعث تضعیف شدید تیموریان هند شده بود .

تضعیف و نابودی تدریجی حکومت تیموری دلایل دیگری نیز داشت . از جمله آنها ، مشکلات اقتصادی بود که حکومت هند را بر آن داشت تا مالیات بیشتری را از عامه مردم بگیرد . عرفان حبیب مورخ هندی چنین استدلال می کند که " اشراف تیموری به تدریج مالیات گزافی بر کشاورزان بستند ؛ این امر موجب تحریک شورش هایی در سده هجدهم شده بود که هزینه های گزافی را برای سرکوب آنچه که به تضعیف دائمی نظامی منجر می شد تحمیل می کرد " . ضمن اینکه " ام اطهر علی " می گوید ، پدیده های اقتصاد کلان به مانند سرازیری نقره ی جدید جهانی وکاهش ارزش پول رایج ، ممکن است به توصیف تضعیف هم زمان سیاسی تیموریان ، صفویان و عثمانی ها کمک کند .

افول سیاسی ، اقتصادی و نظامی این سه امپراتوری را نمی توان به صورت تک عاملی درنظر گرفت ؛ چرا که فشار های اقتصادی را صرفا می توان بخشی از فرآیند نابودی تدریجی ، امپراتوری های ذکر شده سده شانزدهم تا هجدهم به شمار آورد . به عقیده " اون" افول سیاسی لزوما به معنای این نیست که رکود اقتصادی مطلق در مقایسه با عقب ماندگی نسبی از اروپا رخ داده باشد . چرا که با زوال تجارت ابریشم ایران در سده هجدهم ، حکومت مرکزی توانست از نظر سیاسی خود را بازیابی کند .

مصر که جزیی از خاک امپراتوری عثمانی بود درسده هجدهم شاهد بروز تفکرات نخبگانی با تفکری مستقل بود که این موضوع محصول افزایش ثروت از راه تجارت قهوه و دیگر فعالیت های اقتصادی بزرگان و علمای مصری بوده است . به اعتقاد " بارنت" با برآمدن حکومت های جانشین تیموریان هند ، نفع بیشتری به مردمان محلی در ایالت های مختلف هند رسید . حکومت های جانشین بیشتر مواقع امنیت لازم را برای تجارت با مناطق دور دست و رشد صنعت زراعت محلی ایجاد می کردند . این موضوع باعث ایجاد تصویر منطقه ای و شکل محدودی از افول تمام عیار حکومت تیموری در سده هجدهم شمال را نشان می دهد ، حتی مورخان عصر تیموری ساکن دهلی و اروپاییان هم دوره آنان نیز به این ماجرا اشاره کرده اند .

حکومت های محلی جانشین تیموریان هند

چندین حکومت جانشین و جایگزین تیموریان شدند .حکومت بنگال که به طور فزاینده ای مستقل شد و تا زمانی که توسط نوابانش در سال 1757 تسلیم بریتانیا شد در اختیار نخبگان شیعه مذهب بود . حکومت درانی های افغان تبار یکی دیگر از حکومت های جانشین تیموریان هند بودند که بیشتر بر بخش هایی از کابل ، پنجاب و کشمیر سیطره پیدا کردند . ایالت قدیمی تیموری اود ، در جنوب شرقی دهلی و شمال غرب بنگال همراه با دامنه های هیمالیا و رودخانه یمونا به عنوان مرزهای طبیعی به شکل یک پایگاه منطقه ای برای خاندان قدرتمند نیشاپوری تبدیل شده بود . اما منطقه حیدرآباد واقع در جنوب هند ، قلمروی خودمختار حکومت تیموری تبدیل شده بود و اتحادیه هندوی ماراتا بر بیشتر مناطق دکن سیطره یافتند .

افول امپراتوری تیموری مستقر در دهلی و پیدایش جامعه نخبگانی در منطقه اود هند بیشتر محصول تغییرات در منابع و ذخایر مادی آنجا بوده است . چرا که مراکز شهری غرب رودخانه یمونا در مناطق نزدیک به مرکز قدرت تیموری جمعیت خود را طی سده هجدهم از دست دادند که به موجب آن در ناحیه شرقی رودخانه( اود) به شهر نشینی بیشتر روی آوردند . حتی شهر های آگرا و یا لاهور هر کدام با کاهش جمعیتی حدود 400 هزار نفری در سال 1700 میلادی به 100 هزار نفر در سال 1800 میلادی رسیدند . یکی از علت های آن به دلیل پیدایش سریع شهر های لکهنو بنارس درمنطقه اود بوده است که با افزایش 200 هزار نفری یا بیشتر در 1800 میلادی جبران شده است . جمعیت شهر های شمالی هند از سال 1730 تا 1800 میلادی ثابت باقی ماند ؛ ضمن اینکه بیش از 60 شهر با جمعیت بیشتر از 10 هزار نفری در سده هجدهم منطق شمالی هند وجود داشته است . همچنین مراکز مسکونی و شهری زیادی در این سده توسعه یافت .

لازم به ذکر است شکل گیری بسیاری از حکومت های محلی جانشین تیموریان سنی مذهب در هند متضمن ائتلافی جدید ، از حاکمان محلی و منطقه ای برای ترویج فرهنگ خودشان بوده است . در منطقه اود خاندان ایرانی تباری که حاکم بودند و بسیاری از امرای علاقه مند به فقه دوازده امامی شیعه در همکاری و همیاری با حاکمیت درآمدند . خاندان حاکم شبیه یک ولایت محلی سریعا خودمختار شدند و حکمرانان شیعه مذهب آزادانه از عالمان شیعه و نهاد های جماعت مذهبی شان پشتیبانی می کردند . نخبگان رو به زوال اهل تسنن در دهلی ، هم جامعه نوابی در منطقه اود و هم مذهب تشییع  را به شکل یک مظهری از انحطاط گرایی می دیدند . انگار که در واقعیت دگرگونی اساسی و اصولی در این مناطق رخ داده باشد . 

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: جانشین تیموریان تیموریان هند شکست ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۸۳۹۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

زوال اسرائیل در اندیشه امام و رهبر انقلاب

گفتمانِ زوال اسرائیل با تلاش امام از داخل ایران آغاز شد، توسط رهبر انقلاب تداوم یافت، به مرور زمان تمام منطقه غرب آسیا را فرا گرفت و ریشه دواند و اکنون مرزهای جغرافیایی را پیموده، تمام دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، انقلاب اسلامی ایران نقطه آغازی برای مواجهه‌ی مستقیم کشورمان با اسرائیل و یا بهتر است بگوییم صهیونیزم جهانی و رو کردن اهداف پنهانی آنها نزد افکار عمومی جهانی بود؛ زیرا آنچه که از فساد، فقر و نیز رکود در عرصه‌های مختلف اجتماع، در ایران رقم می‌خورد، به سبب نفوذ صهیونیست‌ها در ارکان حکومت دست‌نشانده پهلوی بود. امام خمینی (ره) آغازکننده چنین حرکتی در سطح گسترده بودند و خود نیز در سخنرانی‌های متعدد بر تقدم دشمنی صهیونیست‌ها نسبت به آمریکا و شوروی و امثالهم تأکید داشتند؛ به عنوان نمونه در سخنرانی خویش در جمع اعضای ستاد انقلاب فرهنگی فرمود «امروز نباید فکر بکنیم ایران چه جور است. ما امروز فکر بکنیم دنیا چه خبر است، تکلیف ما در مقابل دنیا چیست. همین جنگ تحمیلی را درست کردند، نقشه‌ای که صهیونیست‌ها دارند عملی بشود. از یک طرف نگذارند اسلام تحقق پیدا کند، اگر اسلام در ایران تحقق پیدا کند و قهراً در ممالک دیگری هم خواهد رفت و رفته است هم، آن وقت آن بساط آنها، بساط صهیونیست‌ها برچیده می‌شود، آمریکا و شوروی دستش از ممالک اسلامی قطع می‌شود.» (15 شهریور 1362) این مطلب فصل جداگانه‌ای از مطالعات اندیشمندان را به خود اختصاص داده که شرح آن در این مطلب نمی‌گنجد.

در همین راستا گفتمان مهمی که امام بزرگوار ما آغاز کردند و نسبت به آن تا انتهای عمر خویش تأکید داشتند،  مسئله آزادی فلسطین از چنگ اسرائیل غاصب بود. معرفی آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به عنوان روز جهانی قدس حرکتی راهبردی از سوی امام بود تا به همگان نشان دهند که مسئله فلسطین و مبارزه با صهیونیست‌ها و سرکوبی آنها یکی از سیاست‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران است. بنابراین این گفتمان همان طور که اشاره شد، با مبارزه‌ از داخل ایران آغاز شد و به مرور زمان تمام منطقه غرب آسیا را فرا گرفت و ریشه دواند و اکنون مرزهای جغرافیایی را پیموده، تمام دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است.

تحقق عصر ظهور مسیح با تصرف اراضی قدس! / بررسی دیدگاه عالمان یهود درباره اشغال فلسطین

این راهبرد امام توسط جانشین خلف ایشان یعنی رهبر معظم انقلاب در طول دوران رهبری‌شان تداوم داشت. ایشان در سخنانی، صهیونیست‌ها را پدیده‌ای شیطانی دانستند که باید با او مبارزه کرد. ایشان در این باره فرمود: «مبارزه با پدیده شیطانی تروریسم را تکلیفی تخلف‌ناپذیر برای خود می‌دانیم و تلاش در راه این مبارزه‌ی بزرگ را با قدرت ادامه خواهیم داد بحول الله و قوته.» (1390/04/03) و در جایی دیگر، حمایت از فلسطین و مبارزه با صهیونیسم را از سیاست‌های راهبردی نظام معرفی کرده، فرمود «کسانی که از روز اولِ انقلاب، یکی از برنامه‌ها را مقابله و معارضه با نفوذ و اقتدار صهیونیستها قرار دادند، با محاسبه این کار را کردند. این برنامه، طبق مصالح کشور و مصالح عمومی جمهوری اسلامی و مردم ایران انتخاب شده است.» (1379/09/25) و نیز در سخنانی تأکید داشتند «حمایت از فلسطین، انتفاضه و مبارزه با صهیونیسم و حامیانش از ارکان اصلی سیاستهای راهبردی جمهوری اسلامی ایران است.» (1380/02/04) محور بعدیِ مبارزه با صهیونیسم جهانی توسط امام،‌ ریشه‌کن کردن آن از منطقه و جهان است که در ادامه به آن اشاره می‌شود.

.

اما، امام خمینی (ره) پا را فراتر گذاشتند و مسئله نابودی و زوال اسرائیل را در اندیشه مسلمانان جهان پروراندند؛ اندیشه‌ای که سال‌ها پس از فوت امام به عنوان آرزویی دست‌نیافتنی تلقی می‌شد، اما اکنون با توجه به حوادثی که در جهان علیه صهیونیست‌ها اتفاق می‌افتد، به این آرزو نزدیک‌تر می‌شویم. امام بارها در سخنرانی خویش، اسرائیل را یک غده سرطانی در بین جامعه مسلمین می‌دانستند که باید زودتر این غده را جدا کرد. ایشان در جمع مدیران و کارکنان صدا و سیما در سال 62 اینطور فرمود «من امیدوارم که ان شاء الله این غده سرطانی در بلاد مسلمین و آن غده سرطانی در آن طرف بلاد مسلمین که آنجا اسرائیل است و اینجا حزب بعث است، ان شاء الله خداوند ریشه این را بکند.» (09 اسفند 1362) یا در جمع مهمانان داخلی و خارجی در جشن پیروزی انقلاب درباره لزوم اجتماع مسلمانان بر نابودی غده سرطانی اسرائیل فرمود «بیش از بیست سال است فریاد کرده‌ایم این غده سرطانی را اجتماع کنید و از بین مسلمین بیرون کنید، بیت المقدس را از او بگیرید، کشورهای اسلامی را از این غده سرطانی آزاد کنید.» (21 بهمن 1360)

همایون: یهودیان اسرائیل در دو نوبت سرکوب می‌شوند! / با پیروزی انقلاب اسلامی نبرد آخرالزمانی سرعت گرفت + فیلم

بنابراین امام آغازکننده گفتمان نابودی اسرائیل و بلکه آغازگر مبارزه تن به تن با این رژیم منحوس بود و در این باره نیز رهبر معظم انقلاب همین گفتمان را تداوم دادند. ایشان در سخنانی درباره اینکه امام خواهان نابودی اسرائیل بود، فرمود «امام بزرگوار همان کسی است که در مورد مسئله رژیم صهیونیستی از هیچ کس تقیّه نکرد؛ اینکه رژیم صهیونیستی یک غدّه‌ی سرطانی است و باید از بین برود، این حرف امام است.» (1392/06/14)

اندیشه زوال اسرائیل در تفکر رهبر معظم انقلاب، طیّ سال‌های رهبری ایشان، رنگ و بویی عمیق‌تر به خود گرفت و تبدیل به قضیه‌ای جدی‌تر شد. ایشان در این باره فرمود «نباید شک کرد که شجره‌ى خبیثه‌ى اسرائیل که «اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»1، هیچ پایه و پایگاه و استمرارى نخواهد داشت و بى‌شک نابود خواهد شد.» (1370/08/15) و در سخنانی دیگر تصریح داشتند که «نجات فلسطین و محو دولت غاصب صهیونیستی، مسأله‌ای است که با مصالح ملتهای این منطقه سرو کار دارد.» ( 1379/09/25) همچنین در بخشی از پیام‌شان به حجاج بیت‌الله‌الحرام‌، زوال اسرائیل را نزدیک دانسته، فرمود «بر خلاف آرزوی احمقانه‌ی اقتدار و استحکامی که سیاست‌بازان خبیث برای رژیم صهیونیستی در سر می‌پروراندند، این رژیم روزبه‌روز به اضمحلال و نابودی نزدیک‌تر شده است.» ( 1393/07/08) و در مهم‌ترین سخنان خویش درباره نابودی اسرائیل که تبدیل به ترندی جهانی شد، تأکید بر این موضوع بود که اسرائیل 25 سال آینده را نخواهد دید. بنابراین دانستیم این جمله‌ای که از رهبر معظم انقلاب در بین مردم رواج یافت، مبتنی بر پیشینیه‌ای بود که امام خمینی (ره) عَلم آن را بلند کردند و بارها توسط رهبر معظم انقلاب تکرار شد و در صحنه‌ی عمل هم تبدیل به مبارزه مستقیم شد.

---------------
پاورقی:
1. اشاره به آیه26 سوره ابراهیم: «وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ؛ و مَثَل کلمه ناپاک [که عقاید باطل و بی پایه است] مانند درخت ناپاک است که از زمین ریشه کن شده و هیچ قرار و ثباتی ندارد.»

انتهای پیام/